Chương V -Phần 5 - Sự Ra Đời Của Chủ Nghĩa Hiện Thực (1860-1914) - Thơ Thuộc “Trường Phái Chicago”

                                                    Thơ Thuộc “Trường Phái Chicago”

Ba nhà thơ miền Trung tây nước Mỹ sinh trưởng tại Illinois và đều quan tâm về thân phận người thường dân ở miền này là Carl Sandburg, Vachel Lindsay, và Edgar Lee Masters.  Thơ của các thi sĩ này thường nói về những cá nhân thầm lặng, không ai biết đến;  nhóm nhà thơ nói trên phát kiến thuật làm thơ có thể được khá nhiều người đón nhận như thơ hiện thực với cách trình bày sống động kịch tính.  Họ là một phần của miền Trung tây, thuộc trường phái Chicago, xuất hiện trước Thế chiến thứ nhất để đối lại với truyền thống vốn có từ lâu của dòng văn học bên bờ Đông nước Mỹ. “Phong trào Phục Hưng Chicago” là một bước ngoặc lớn trong văn hóa Hoa kỳ.  Nó chứng minh rằng miền đất sâu trong luc địa Mỹ đã trưởng thành. 

Edgar Lee Masters (1868-1950)

Đầu thế kỷ 20 Chicago đã là một thành phố có tầm vóc lớn. Là nơi có những phát kiến mới về ngành kiến trúc và là nơi tập trung những bộ sưu tầm hội họa từ nhiều nơi trên thế giới, Chicago cũng là bản doanh của tờ Thơ Ca do Harriet Monroe làm chủ biên, đây là tạp chí văn học quan trọng nhất thời bấy giờ.

Trong số các nhà thơ đương thời được nhiều người thích có Edgar Lee Masters, tác giả Tuyển Tập Thơ Sông Spoon (The Spoon River Anthology, 1915) với phong cách bình dân “không có vẻ thơ,” rất mới mẽ và cách diễn đạt chân thật về vấn đề tính dục, với cái nhìn phê phán đối với đời sống trong làng, và đời sống nội tâm được tác giả hư cấu rất mãnh liệt vể người dân đời thường.   

Tuyển Tập Thơ Sông Spoon là tập hợp các bức tranh với những dòng chữ bình dân khắc trên bia mộ kể về đời của từng người dân làng như lời họ nói. Đây là bức tranh về một làng quê qua lời của 250 người được chọn ở đó, tiết lộ về những bí ẩn sâu kín nhất trong đời mình.  Nhiều người là thân quyến của nhau, là thành viên của khoảng 20 g̣ia đình nói về những thất bại và mơ ước của minh qua những đoạn độc thoại bằng thể thơ tự do rất hiện đại khiến người đọc phải ngạc nhiên. 

Carl Sandburg (1878-1967)

Một người bạn nói với tôi như sau: “ Cố gắng viết ngắn gọn về Carl Sandburg cũng giống như cố hình dung toàn bộ thắng cảnh Grand Canyon thông qua một bức hình đen trắng.”  Là nhà thơ, sử gia, người viết tiểu sử, tiểu thuyết gia, nhạc sĩ và người viết nghị luận, vốn là con một người thợ rèn cho hỏa xa, Sandburg dã là tất cả những gì được nêu trên đây, và ông còn làm nhiều hơn thế nữa. Là nhà báo nhưng ông đã viết một quyển tiểu sử đồ sộ về Abraham Lincoln, và tác phẩm này đã trở thành mộ̣t trong những sách kinh điển của thế kỷ 20. 

Đối với nhiều người, Sandburg là Walt Whitman thuộc thời sau.  Ông đã viết những bài thơ yêu nước nói về thành thị để lại nhiều ấn tượng, với các chủ đề khác nhau, thi ca dân gian (ballad) với vần điệu đơn giản như lời trẻ thơ.  Ông đi nhiều nơi để đọc thơ và ghi âm thơ của ông, giọng trầm bổng du dương ngọt ngào như hát. Ông rất khiêm tốn dù đã nổi tiếng khắp cả nước.  Có lần ông nói, trong đời ông chỉ muốn “không bị vào tù…được ăn đúng bữa…được in ra những gì mình viết…chút tình yêu trong gia đình…chút tình cỏn con đó đây trải khắp cảnh vật nước Mỹ… và ngày ngày được ca hát.”

Một thí dụ hay về các chủ đề ông viết và về phong cách giộng Walt Whitman của ông là bài thơ “Chicago” (1914):

Đồ Tể Giết Heo cho Thế giới,

Thợ Làm Dụng Cụ, Thợ Chất Lúa Mì,

Kẻ Chơi Tàu Hỏa và

Người Xử Lý Hàng Hóa cho Quốc Gia,

Mạnh bạo, hung hãn, ồn ào,

Thành phố Vai U Thịt Bắp…. 

Vachel Lindsay (1879-1931)

Vachel Lindsay là người ca ngợi thường dân ở tỉnh nhỏ miền Trung tây, và là người sáng tạo ra những vần thơ mạnh mẽ, đầy vần điệu được viết ra để đọc lên cho khán giả nghe.  Tác phẩm của ông là một gạch nối lạ lùng giữa một bên là thơ ca dân gian, như những bài ca Phúc âm Thiên Chúa giáo và sân khấu ca nhạc kịch dân gian (đại nhạc hội/vaudeville), và bên kia là thi pháp hiện đại ở trình độ cao.  Là một người chuyên đọc thơ rất được ái mộ vào thời đại của ông, việc Lindsay đọc thơ trước công chúng đã dự báo phong trao đọc thơ “Beat” có đệm nhạc Jazz của thời kỳ sau đệ nhị thế chiến.

Để quảng bá thi ca đến quần chúng, Lindsay phát triển cái ông gọi là “sân khấu ca nhạc kịch dân gian nâng cao ” (vaudeville), dùng âm nhạc và vần điệu mạnh mẽ.  Bài thơ nổi tiếng của ông tựa đề “Xứ Congo,” (1914) bị xem là phân biệt chủng tộc theo tiêu chuẩn ngày nay, chào mừng lịch sử Phi châu bằng cách pha trộn âm nhạc, thi ca và lời ca tiếng hát với nhau.  Đồng thời, ông cũng bất tử hóa những nhân vật trong bức tranh lịch sử Mỹ như Abraham Lincoln (“ Abraham Lincoln Đi Bộ Nửa Đêm”), và John Chapman (“Johnny Appleseed”) * và qua đó ông thường kết hợp sự kiện thật với huyền thoại.

Edwin Arlington Robinson (1869-1935)

Edwin Arlington Robinson là nhà thơ Mỹ nổi tiếng nhất vào cuối thế kỷ 19.  Giống như Edgar Lee Masters, ông được biết đến qua các bài thơ ngắn mai mỉa qua đó ông đào sâu tìm hiểu cá tính của những nhân vật đời thường.  Khác với Masters, ông dùng âm vận truyền thống.  Thị trấn Tilbury hư cấu của ông, giống sông Spoon của Masters, có những người sống một cuộc đời thầm lặng và tràn trề thất vọng.   

Một vài bài thơ trong số những độc thoại độc đáo nổi tiếng nhất của Robinson là “Luke Havergal” (1896), nói về một người bị phụ tình, “Miniver Cheevy” (1910), chân dung một người mơ mộng lãng mạn, và “Richard Cory” (1896), bức tranh buồn về một người giàu có nhưng lại tự kết liễu đời mình.

Mỗi khi Richard Cory xuống phố

Bọn chúng tôi đứng bên đường nhìn anh

Anh quả là một người lịch lãm từ đầu đến chân

Anh thích sạch sẽ, người mảnh mai tựa ông hoàng

Và áo quần anh mặc lúc nào cũng nhã nhặn đơn giản

Anh ăn nói luôn luôn nhân hậu

Khi anh cất tiếng “Chào buổi sáng an lành,” ai nghe cũng thấy rộn ràng trong lòng

Anh sáng ngời mỗi khi đi qua.

Anh giàu có –vâng, anh giàu hơn cả vua

Anh được ăn học ở những trường tốt ai cũng ngưỡng mộ

Tóm lại, bọn chúng tôi nghĩ anh là tất cả những gì chúng tôi mơ ước được như anh.

Thế rồi chúng tôi tiếp tục làm việc, chờ đến lúc lên đèn 

Chúng tôi khong có thịt mà ăn, và chưởi rủa bánh mì mốc meo

Rồi một đêm hè tĩnh lặng

Richard Cory đi về nhà và cho viên đạn ghim vào đầu mình.

“Richard Cory,” cùng các tác phẩm Martin Eden, Bi Kịch Nước Mỹ và Gatsby Vĩ Đại,  là lời cảnh báo mạnh mẽ về huyền thoại thành công được thổi phồng, một huyền thoại đã hoành hành nước Mỹ trong thời đại của những nhà triệu phú.

(Còn tiếp) 
 

-----

*John Chapman, được nhiều người biết với tên Johnny Appleseed, là nhà trồng cây ươm giống tiên phong ngườ̀i Mỹ đã giúp phổ biến cây táo đến các tiểu bang Pennsylvania, Ontario, Ohio, Indiana, và Illinois, và các quận phía bắc tiểu bang West Virginia ngày nay.  

 

John Chapman, better known as Johnny Appleseed, was an American pioneer nurseryman who introduced apple trees to large parts of Pennsylvania, Ontario, Ohio, Indiana, and Illinois, as well as the northern counties of present-day West Virginia.

https://en.wikipedia.org/wiki/Johnny_Appleseed