LNVKBlog Trang Blog Về Văn Chương Mỹ Dành Cho Sinh Viên Việt Nam : Khái Lược Văn Học Sử Mỹ - Chương I - Phần 3b: Thời Kỳ Thuộc Địa Ở Vùng New England

William Bradford (1590-1697)
William Bradford là thống đốc được dân cử của vùng Plymouth, thuộc địa Anh tại Vinh Massachusetts sau khi những người Ly Khai đặt chân lên đất Mỹ. Ông là một con chiên ngoan đạo, tự học để lập thân, và biết nhiều ngoại ngữ, kể cả tiếng Hebrew, để có thể “nhìn tận mắt lời sấm truyền cổ xưa của Thượng Đế bằng ngôn ngữ nguyên tuyền đẹp ngời.” Việc ông có mặt trong đoàn người di dân đến Hòa lan, và trong suốt cuộc hải trình trên chiếc tàu Mayflower đến Plymouth cùng với những nhiệm vụ ông đảm nhận trong vai trò thống đốc đã làm ông trở nên một người lý tưởng cho vai trò sử gia đầu tiên của thuộc địa. Quyển sử Đồn Điền Plymouth của ông (1651) tường thuật rất rõ ràng hấp dẫn bước đầu thiết lập thuộc địa. Bài ông mô tả về cảnh tượng người Âu châu lần đầu tiên nhìn thấy nước Mỹ rất nổi tiếng:

Và thế là những người di dân vượt qua đại dương bao la với nhiều vùng biển đầy hiểm nguy. Giờ đây họ không hề có bạn bè để ̣đón chào họ nữa, không một quán trọ để có thể đến vui chơi, hoặc ̣để thể xác phong sương của họ được nghỉ ngơi, cũng không một ngôi nhà hay thị trấn nào để họ nghỉ chân… Chỉ có những tên mọi dữ dằn chực hờ bắn tên xuyên qua hông họ trước khi họ kịp thời bắn súng lại…Vì lúc đó là mùa đông, chỉ có những người mọi đó mới biết rõ mùa đông ở xứ họ thế nào, và họ vừa nhanh nhạy vừa dữ dằn. Người di dân phải đối đầu với những cơn bão tàn khốc, với gương mặt dày dạn phong sương. Xứ ấy có nhiều rừng cây bụi rậm um tùm, và nhuốm đầy vẻ hoang dại ghê rợn.

Bradford cũng là tác giả văn kiện đầu tiên về chính quyền thuộc ̣địa tự quản do người Anh lập nên ở Tân Thế Giới, Hiệp ước Mayflower được soạn thảo từ khi những người Hành Hương di dân (Pilgrims) còn trên tàu chưa đặt chân lên đất liền. Hiệp ước này là tiền ̣đề cho Bản Tuyên Ngôn Độc Lập của nước Mỹ xuất hiện 150 năm sau.
Người Puritan không tán thành các trò giải trí tiêu khiển của thế gian ̣(như nhảy múa hay chơi bài vốn được ưa chuộng trong giới quý tộc không ngoan ̣đạo), và lối sống thiếu đạo đức. Đọc hay viết các sách “nhảm nhí” cũng bị xếp vào loại này. Họ dồn hết tâm trí vào các thể loại với đề tài tôn giáo và không mang tính hư cấu như thi ca, các bài giảng đạo, bài nghị luận tôn giáo, hoặc tài liệu lịch sử. Nhật ký cá nhân và các ghi chép về kinh nghiệm, quan niệm, trình bày về đời sống nội tâm phong phú của nhóm người nghiêm túc và sống nhiều về nội tâm này.
Anne Bradstreet (c.1612-1672)
Tập thơ đầu tiên người Mỹ viết, và cũng là quyển sách đầu tiên được lưu hành tại Mỹ, là của một nữ sĩ, bà Anne Bradstreet. Không có gì đáng ngạc nhiên khi sách được in tai Anh quốc, bởi vì vào những năm đầu, các thuộc địa mới hình thành ở châu Mỹ chưa có phương tiện in ấn. Sinh ra và theo học tại Anh, Ann Bradstreet là con gái của một người quản lý địa ốc cho một nhà quý tộc lớn. Năm 18 tuổi bà cùng gia đình sang Mỹ. Chồng bà sau đó trở thành Thống ̣ốc vùng thuộc địaVịnh Massachusetts. Về sau vùng ấy phát triển trở thành thành phố Boston sầm uất. Anne Bradstreet thích các bài thơ dài mang tính tôn giáo về những đề tài ước lệ như thơ nói về bốn mùa, nhưng ngày nay độc giả ưa chuộng các bài thơ dí dỏm bà viết về đời sống thường ngày, và những bài thơ đầy tình cảm chan chứa dành cho chồng con của bà. Các nhà thơ siêu hình người Anh đã gợi hứng cho bà. Quyển thơ The Tenth Muse Lately Sprung Up in America/Nguồn Thơ Thứ Mười Mới Nảy Mầm Ở Mỹ (1650) cho thấy ảnh hưởng của Edmund Spenser, Philip Sydney cùng một số nhà thơ Anh khác. Bà thường dùng ẩn dụ cầu kỳ phong phú. Bài thơ “Gửi Người Chồng Thân Yêu Của Em” (1678) sử dụng những hình ảnh Đông Phương, chủ đề tình yêu, và ý tưởng so sánh rất phổ biến taị Âu châu vào thời đó, nhưng lại thêm vào ý nghĩa sùng đạo ở đoạn kết bài thơ:

Nếu có hai người là một, chắc chắn đó là hai chúng ta
Nếu có người đàn ông được vợ yêu thương, người đó chính là anh
Nếu có người vợ được hạnh phúc bên chồng,
Hỡi các chị em, hãy so sánh với tôi đây
Em quý tình yêu của anh hơn tất cả các mỏ vàng
Hay toàn bộ của cải trên đời
Tình yêu của em các dòng sông không thể nào dập tắt
Chỉ có tình anh mới đền bù được tấm lòng em
Em không thể nào đền trả hết được tình anh
Em cầu trời sẽ đền trả cho anh thật nhiều
Để lúc còn sống chúng ta sẽ yêu thương nhau son sắt
Đến khi ta qua đời, tình ta vẫn còn mãi.

Edward Taylor (1644-1729)
Giống như Anne Bradstreet và tất cả các nhà văn đầu tiên của vùng New England, Edwards Taylor một nhà thơ và nhà truyền giáo nghiêm túc, thông minh, ra đời tại Anh quốc. Là con của một chủ nông trại, ông dạy học rồi di cư sang Mỹ châu năm 1668, vì không chịu tuyên thệ vâng theo nhà thờ Anh quốc giáo. Ông theo học tại Harvard, và như phần lớn những vị truyền giáo được Harvard đào tạo, ông biết tiếng Hy lap, Latin và Hebrew. Là một người quên mình và sùng đạo, ông nhận nhiệm vụ suốt đời làm nhà truyền giáo giảng đạo cho di dân định cư ở thị trấn Wesfield. Massachusetts, một vùng khuất sâu trong rừng cách bờ biển 160 km. Taylor là người học thức nhất trong vùng, và ông đã dùng kiến thức của mình khi giữ các vai trò mục sư, bác sĩ và nhà lãnh đạo dân sự.
Khiêm tốn, sùng đạo và cần cù làm việc, Taylor không bao giờ cho xuất bản thơ của mình. Mãi đến những năm 1930 người ta mới khám phá thấy thơ của ông. Hẳn là ông đã xem việc người ta khám phá ra thơ của ông là ý muốn của Chúa, và các độc giả ngày nay rất biết ơn đã có được những bài thơ ̉ông sáng tác, vì đấy là những vần thơ đẹp nhất trong nền thi ca Bắc Mỹ vào thế kỷ 17.
Taylor viết nhiều thơ ai điếu khác nhau cho các tang lễ, lời cho thánh ca, một bài nghị luận theo lối trung cổ, và quyển Lịch Sử Thiên Chúa Giáo Bằng Thơ dài 500 trang (chủ yếu về các Thánh tử đạo). Theo những nhà phê bình hiện đại, các tác phẩm hay nhất của Taylor là những bài thơ ngắn soạn trước khi ông làm lễ Hiệp thông (Communion)
Michael Wigglesworth (1630-1705)
Giống như Taylor, sinh ra tai Anh, học ở Harvard và vừa là nhà truyền giáo vừa hành nghề y sĩ, Michael Wigglesworth là nhà thơ thứ ba đáng ghi nhận của thuộc địa New England. Ông vẫn viết về các chủ đề Puritan trong tác phẩm nổi tiếng nhất của ông, Ngày Tận Thế (1662). Đây là một chuyện kinh di bằng thơ và dài, nhưng đôi khi có những đoạn khôi hài không vần rất thịnh hành vào thời kỳ thuộc địa được viết ra nhằm phổ biến học thuyết của Calvin*. Là tác phẩm đầu tiên bán chạy nhất ở Mỹ viết theo thể thơ ballad, tác phẩm này đã vẽ nên một bức tranh khiến người ta phải khiếp sợ bị đọa nơi hỏa ngục.
Về mặt thi ca nó không hay, nhưng mọi người đều thích đọc nó. Nó kết hợp giữa tính lôi cuốn của truyện kinh dị với ảnh hưởng lớn của Calvin. Trải qua hơn 200 năm người ta vẫn còn thuộc lòng những lời thơ mang tính tôn giáo kinh hoàng này, trẻ con vẫn hãnh diện khi đọc các câu thơ ấy và người lớn còn trích dẫn chúng trong câu nói hằng ngày. Không có gì khác biệt mấy giữa những trừng phạt kinh khủng trong truyện thơ này với vết thương dễ sợ do nhân vật giáo sĩ Puritan tên Dimmesdale tự gây ra cho mình trong chuyện Vết Chữ Đỏ (1850) của Nathaniel Hawthorne, hay nhân vật đại úy Ahab bị mất một chân của Herman Melville, một nhân vật trong tác phẩm Moby Dick (1851) tương tự nhân vật Faust** của miền New England, để tìm hiểu một điều bị cấm kỵ ông đã làm đắm chiếc tàu Mỹ. (Moby Dick là tác phẩm được tiểu thuyết gia William Faulkner của thế kỷ 20 yêu thích nhất, Faulkner là người viết những tác phẩm sâu sắc, khiến người đọc phải sững sờ, và cũng là người cho rằng cái nhìn u ám siêu hình của nước Mỹ theo giáo phái Protestant vẫn chưa được văn học khai thác hết).

*****
*John Calvin (1509-1564): nhà thần học, người giảng đạo và cải cách tôn giáo người Pháp, người chủ trương tách khỏi Giáo hội Catholic La mã, trốn sang sống tại Basel, rồi Geneva, Thụy sĩ, đưa ra thuyết Calvinism.
https://en.wikipedia.org/wiki/John_Calvin
**Faust: tên nhân vật chính trong một huyền thoại cổ điển của Đức, dựa trên nhân vật lịch sử Johann Georg Faust (c. 1480–1540). “Faust” và tĩnh từ “Faustian” hàm ý nói về việc một người đầy tham vọng đánh mất đạo đức liêm chính của mình để đạt được quyền lực trong một giai đoạn nhất định. Huyền thoại này đã gợi hứng cho rất nhiều sáng tác lớn trong văn chương, kịch nghệ và âm nhạc thế giới.

LNVKBlog Trang Blog Về Văn Chương Mỹ Dành Cho Sinh Viên Việt Nam

Friday, January 11, 2019

Khái Lược Văn Học Sử Mỹ - Chương I - Phần 3b: Thời Kỳ Thuộc Địa Ở Vùng New England - Các Tác Giả

No comments:

Post a Comment

Blog Archive

Followers