LNVKBlog Trang Blog Về Văn Chương Mỹ Dành Cho Sinh Viên Việt Nam : Chương III Thời Kỳ Lãng Mạn (1820-1860)-Các Nhà Văn Nghị Luận và Các Nhà Thơ (tiếp theo Phần1)

Oliver Wendell Holmes (1809-1894)

Oliver Wendell Holmes, một bác sĩ danh tiếng và là giáo sư dạy sinh lý và cơ thể học tại Harvard, là nhà thơ khó được xếp loại nhất trong ba nhà thơ Bhramin nổi tiếng, vì tác phẩm của ông đa dạng, mới mẻ. Tác phẩm của ông gồm tập hợp các bài nghị luận hài hước (thí dụ: Nhà quý tộc tại bàn ăn sáng 1858), tiểu thuyết (Elsie Venner, 1861), tiểu sử ̣(Ralph Waldo Emerson, 1885), văn vần, vui nhộn (như “Kiệt tác của ngài phó tế” hay “Xe thổ mộ với một ngựa kéo”), triết lý (như “Con ốc xoắn”), hay yêu nước nồng nàn (như “Chiếc tàu Ironsides”*). Sinh ra tại Cambridge, Massachusetts, thuộc ngoại ô Boston, Holmes là con một mục sư nổi tiếng trong vùng. Mẹ ông thuộc dòng dõi nhà thơ Anne Bradsteet. Trong thời ông, cũng như mãi về sau, ông nổi tiếng là người bén nhạy, thông minh, và lôi cuốn không phải vì ông là người tiên phong khai mở hay khám phá ra cái mới, mà vì ông là một nhà diễn dịch gương mẫu mọi thứ từ xã hội đến ngôn ngữ, y khoa và bản chất con người.

Hai Nhà Cải Cách

Vùng New England tỏa rạng năng lượng tri thức vào những năm trước thời Nội chiến. Một vài ngôi sao ngày nay chiếu sáng hơn cả chòm sao gồm các nhà thơ Brahmin nổi tiếng, nhưng vào thời ấy lại bị lu mừ vì họ nghèo khó hoặc vì giới tính và màu da của họ. Độc giả thời hiện đại ngày càng đánh giá cao tác phẩm của nhà thơ chống chế độ nô lệ da đen John Greenleaf Whittier và nhà đấu tranh cho nữ quyền và cải cách xã hội Margaret Fuller.

John Greenleaf Whittier (1807-1892)

Nhà thơ năng nổ nhất vào thời ấy, John Greenleaf Whittier, xuất thân khá giống Walt Whitman. Ong sinh ra và lớn lên tại một nông trại nhỏ, gia đình theo giáo phái Quaker ở Massachusetts, đường học vấn của ông không có gì nhiều, và ông phải sinh nhai bằng nghề viết báo. Trong nhiều thập niên trước khi phong trào đòi bãi bỏ chế độ nô lệ được nhiều người ủng hộ, ông đã là một nhà đấu tranh nhiệt thành cho phong trào này. Whittier được kính trọng vì những bài thơ chống chế độ nô lệ da den như bài “Ichabod,”** và thơ của ông đôi khi được xem là tiêu biểu cho khuynh hướng hiện thực địa phương thời kỳ phôi thai.

Những hình ảnh sống động, cấu trúc đơn giản, với bốn đơn vị vần trong từng cặp câu như thể thơ ballad trong thơ của Whittier có phong cách gần gũi con người như thơ Robert Burns. Tác phẩm hay nhất của ông, bài thơ dài tựa đề “Gắn bó trong tuyết,”đã tái hiện lại một cách sống động ký ức thời thơ ấu của ông về những người thân trong gia đình và bạn bè, quây quần thật ấm cúng quanh bếp than hồng suốt thời gian xảy ra bão tuyết, một trong số những trận bão tuyết cuồng nộ thường có ở vùng New England. Bài thơ đơn giản, mang tính tôn giáo, và đậm nét riêng tư, xuất hiện sau cơn ác mộng dài của cuộc Nội chiến, là lời ai điếu cho những người nằm xuống và cũng là lời ca hàn gắn vết thương chiến tranh. Bài thơ khẳng định tinh thần bất diệt, sức mạnh vượt thời gian của tình yêu chỉ còn trong ký ức, vẻ đẹp không hề suy giảm của thiên nhiên dù bên ngoài đang diễn ra bão tố dữ dội về mặt chính trị.
----

Ironsides là tên lóng đặt cho tàu chiến USS Constitution trong chiến tranh 1812 giữa Anh và Mỹ. Cuộc chiến bắt đầu vào tháng sáu 1812 và kết thúc vào tháng hai năm 1815 với một thỏa ước giữa hai bên.

Ichabod means "inglorious" in Hebrew. Whittier wrote:
This poem was the outcome of the surprise and grief and forecast of evil consequences which I felt on reading the seventh of March speech of Daniel Webster in support of the `compromise,' and the Fugitive Slave Law. No partisan or personal enmity dictated it. On the contrary my admiration of the splendid personality and intellectual power of the great Senator was never stronger than when I laid down his speech, and, in one of the saddest moments of my life, penned my protest. I saw, as I wrote, with painful clearness its sure results, -- the Slave Power arrogant and defiant, strengthened and encouraged to carry out its scheme for the extension of its baleful system, or the dissolution of the Union, the guaranties of personal liberty in the free States broken down, and the whole country made the hunting-ground of slave-catchers. In the horror of such a vision, so soon fearfully fulfilled, if one spoke at all, he could only speak in tones of stern and sorrowful rebuke.
But death softens all resentments, and the consciousness of a common inheritance of frailty and weakness modifies the severity of judgment. Years after, in The Lost Occasion, I gave utterance to an almost universal regret that the great statesman did not live to see the flag which he loved trampled under the feet of Slavery, and, in view of this desecration, make his last days glorious in defence of "Liberty and Union, one and inseparable."http://www1.assumption.edu/ahc/Kansas/WhittierIchabod.html
https://owlcation.com/humanities/Ichabod-A-poem-on-the-Fugitive-Slave-Bill

-----

Margarett Fuller (1810-1850)

Margaret Fuller, một nhà nghị luận nổi bật, sinh ra và lớn lên tại Cambridge, Massachusetts. Sinh trưởng trong một gia đình trung lưu, bà được người cha dạy dỗ (phụ nữ thời ấy không được học tại Harvard) và trở thành thần đồng về văn học cổ điển và văn chương hiện đại. Bà đặc biệt say mê văn học lãng mạn Đức, nhất là Goethe, và đã dịch tác phẩm của ông sang tiếng Anh. Là nhà báo nữ chuyên nghiệp đầu tiên được chú ý tại Mỹ, bà đã viết những bài phê bình sách và các bài tường trình về các vấn đề xã hội như việc đối xử tệ hại với các tù nhân và phụ nữ mắc bệnh tâm thần gây nhiều ảnh hưởng. Một số bài được in trong quyển sách của bà với tựa đề Các Bài Viết Về Văn Chương Và Nghệ Thuật (1846). Trước đó một năm bà đã cho xuất bản tác phẩm quan trọng nhất của mình mang tên Người Phụ Nữ Trong Thế Kỷ Mười Chín. Thoạt tiên tác phẩm này xuất hiện trong tạp chí của nhóm Siêu nghiệm luận, The Dial (Đồng Hồ Mặt Trời), do bà làm chủ bút từ năm 1840 đến năm 1842.

Quyển Người Phụ Nữ Trong Thế Kỷ Mười Chína của Fuller là công trình khảo cứu xưa nhất của người Mỹ về vai trò người phụ nữ trong xã hội. Dựa trên những nguyên tắc của nền dân chủ và của phong trào Siêu nghiệm luận, Fuller đã phân tích sâu sắc các nguyên nhân tế nhị và hậu quả tệ hại của việc phân biệt đối xử giữa nam và nữ, và bà đề nghị các bước tích cực cần thực hiện. Nhiều tư tưởng của ba rất hiện đại. Bà nhấn mạnh tầm quan trọng của việc người phụ nữ biết tự dựa vào chính mình, điều họ thường thiếu vì “họ được người khác dạy phải học theo nguyên tắc được áp đặt từ bên ngoài, chứ không phải tự mình đặt ra nguyên tắc cho chính mình.”

Tóm lại, Fuller không hẳn là người tranh đấu cho nữ quyền, mà bà chủ yếu là nhà hoạt động và cải cách xã hội dấn thân cho sự nghiệp nhằm đem lại tự do và nhân phẩm con người nói chung.

Chúng ta hãy khôn ngoan và không nên cản trở tâm hồn con người….Chúng ta hãy có một nguồn năng lượng sáng tạo. Hãy để năng lượng đó chọn hình thái nào nó muốn, và chúng ta đừng để quá khứ bó thúc nó phải theo dạng nam hay nữ, da đen hay da trắng.

Emily Dickinson (1830-1886)

Về một mặt nào đó Emily Dickinson là gạch nối giữa thời đại của bà và đặc điểm giàu xúc cảm của văn học cuối thế kỷ 19. Là một người cấp tiến, bà sinh ra và lớn lên tại Amherst, một ngôi làng nhỏ theo giáo phái Calvin, tiểu bang Massachusetts. Bà không lập gia đình và sống một đời rất khác người: nhìn bên ngoài tưởng như bình lặng, không có biến cố gì, nhưng trong tâm hồn bà đầy những xúc cảm mãnh liệt. Bà yêu thiên nhiên và tìm thấy nguồn thi hứng từ chim muông, thú vật, cây cỏ và cảnh bốn mùa thay đổi nơi miền đồng quê ở New England.

Về sau Dickinson sống ẩn dật, vì tâm lý quá nhạy cảm và cũng có thể vì bà cần dành thì giờ để viết (có lúc, bà sáng tác mỗi ngày một bài thơ). Thời giờ còn lại trong ngày bà chăm sóc nhà cửa cho cha của bà là luật sư, ông là một nhân vật nổi tiếng ở Amherst, và đã trở thành dân biểu trong quốc hội.

Dickinson không đọc nhiều, nhưng bà hiểu Kinh thánh, các tác phẩm của Shakespeare, và các tác phẩm thần thoại cổ điển rất sâu. Những tác phẩm này là thầy của bà, vì Dickinson quả là một nhân vật văn học đơn độc nhất trong thời đại của bà. Sự kiện một người phụ nữ nhút nhát, sống thu hẹp trong một ngôi làng, hầu như không ai biết đến và không có tác phẩm nào, lại sáng tác ra một số bài thơ bất hủ của thế kỷ 19, đã khiến công chúng ngưỡng mộ kể từ những năm 1950, khi thơ bà được khám phá và công bố.

Phong cách thơ ngắn gọn, thường chứa đựng nhiều hình ảnh của Dickinson thậm chí còn hiện đại và mới mẻ hơn cả thơ của Whitman. Bà không bao giờ dùng hai chữ khi bà thấy dùng một chữ cũng đủ diễn tả ý tưởng của mình, và bà kết hợp sự vật cụ thể với ý tưởng trừu tượng theo kiểu cô đọng như ngạn ngữ. Những bài thơ hay nhất của bà không hề dư một chữ, nhiều bài chế nhạo tính ướt át ủy mỵ thời ấy, và thậm chí có bài có cách nhìn rất khác lạ so với thời đại bà sống. Đôi khi bà cho chúng ta thấy một cái nhìn kinh hoàng về cuộc sống. Giống Poe, bà đi sâu vào những vùng tăm tối ẩn khuất trong tâm hồn người, kịch tính hóa sự chết và huyệt mộ. Tuy nhiên bà cũng tán dương những sự vật đơn giản –đóa hoa hay chú ong. Trong thơ của bà ta thấy một trí thông minh tuyệt vời và nó cũng gợi lên nghịch lý thống khổ về sự hữu hạn của ý thức con người vì bị thời gian bó thúc. Bà có óc khôi hài xuất sắc, và đề tài cũng như cách bà diễn đạt chủ đề rất phong phú. Các bài thơ của bà thường được biết qua các con số được Thomas H. Johnson ấn định theo tiêu chuẩn lần xuất bản năm 1955. Có những bài thơ đầy chữ viết hoa và gạch nối kỳ lạ.

Là người không theo khuôn mẫu ước thúc, giống như Thoreau, bà thường đảo ngược ý nghĩa từ ngữ, câu cú, và dùng nghịch lý để đạt hiệu quả cao nhất bà muốn. Trong bài thơ số 435:

Điên Khùng là nghĩa thanh thiện

Đối với Mắt biết nhìn

Càng có Ý Nghĩa — là Điên Khùng nặng –

Nếu trong việc này Đại Đa Số, cũng như Tất Cả, thắng thế

Thì Tán Đồng –bạn sẽ là người tỉnh trí

Nếu Phản Đối –lập tức bạn thành nguy hiểm

Và sẽ bị xử lý bằng xích xiềng.

Trí thông minh của bà rạng ngời qua bài thơ sau đây (bài số 288), chế nhạo tham vọng và đời sống của người nổi tiếng:

Tôi Chẳng là Ai! Bạn là ai?

Bạn – cũng – Chẳng là Ai ư?

Thế chúng ta thành một cặp rồi à?

Đừng nói cho họ biết họ sẽ quảng cáo ầm ĩ –bạn biết mà!

Chán lắm – khi là – Người Nổi Tiếng

Oang oang – giống như con Êch

Nói tên mình – trọn Tháng Sáu –

Với Đầm lầy ái mộ nó.

1775 bài thơ của Dickinson vẫn tiếp tục gây khó hiểu cho các nhà phê bình, và phần lớn họ không tán đồng thơ của bà. Một số nhấn mạnh tính huyền bí trong thơ Dickinson; số khác đề cập tính nhạy cảm trước thiên nhiên; nhiều người lại chú ý nét lôi cuốn kỳ đặc và ngoại lai của nó. Một nhà phê bình hiện đại, R.P. Blackmur, bình phẩm thơ Dickinson đôi khi làm chúng ta cảm thấy như có “một con mèo đến nói tiếng Anh với chúng ta.” Những bài thơ rõ ràng, khúc chiết, được mài dũa trau chuốt thật kỹ của bà nằm trong số các sáng tác độc đáo và khó hiểu nhất của văn học Mỹ.

LNVKBlog Trang Blog Về Văn Chương Mỹ Dành Cho Sinh Viên Việt Nam

Thursday, April 18, 2019

Chương III Thời Kỳ Lãng Mạn (1820-1860)-Các Nhà Văn Nghị Luận và Các Nhà Thơ (tiếp theo Phần1)

No comments:

Post a Comment

Blog Archive

Followers