The Hill We Climb
Amanda Gorman
Ngọn Đồi Ta Trèo Lên
Ngày đến, ta tự hỏi,
khi nào mình có thể thấy ánh sáng
trong thâm u bất tận này?
Nỗi mất mát ta phải gánh chịu.
Biển cả ta phải vượt qua.
Can trường trong lòng quái thú*
When day comes, we ask ourselves,
where can we find light in this never-ending shade?
The loss we carry.
A sea we must wade.
We braved the belly of the beast*.
Ta học được rằng
yên lặng không phải lúc nào cũng là bình yên,
Cái thường được công nhận, khái niệm “công bằng”là gì,
không phải lúc nào cũng là công lý.
Thế mà bình minh đã thuộc về ta trước khi ta kịp biết.
Bằng cách nào đó ta đã làm được điều đó.
Bằng cách nào đó ta đã dạn dày sương gió
đã chứng kiến một đất nước không bị đổ vỡ,
nhưng vẫn còn dang dở.
We’ve learned that quiet isn’t always peace,
and the norms and notions of what “just” is
isn’t always justice.
And yet the dawn is ours before we knew it.
Somehow we do it.
Somehow we weathered and witnessed a nation that isn’t broken, but simply unfinished.
Ta, kẻ kế thừa của một đất nước và một thời đại
nơi cô gái da đen gầy ốm
hậu duệ của những người nô lệ,
được bà mẹ đơn thân nuôi nấng
có thể ước mơ thành tổng thống,
bỗng thấy mình đang đọc thơ cho tổng thống nghe.
Vâng, ta vẫn chưa được sáng bóng,
không phải không tì vết,
nhưng điều đó chẳng có nghĩa ta đang cố thành lập một hiệp chủng hoàn hảo
We, the successors of a country and a time
where a skinny Black girl descended from slaves
and raised by a single mother
can dream of becoming president,
only to find herself reciting for one.
And, yes, we are far from polished,
far from pristine,
but that doesn’t mean
we are striving to form a union that is perfect.
Ta đang cố xây đắp một hiệp chủng nhằm mục đích.
dựng lên một xứ sở hết lòng với mọi nền văn hóa, màu da, mọi tính cách và tình cảnh con người.
We are striving to forge our union with purpose.
To compose a country committed to all cultures, colors, characters and conditions of man.
Và vì thế ta ngước mắt lên,
không phải để nhìn cái đứng giữa chúng ta,
mà để nhìn cái đứng trước chúng ta.
Ta đóng lại mối chia rẽ vì ta biết
để đặt tương lai lên trên hết,
trước tiên ta phải gạt qua bên những dị biệt.
And so we lift our gaze,
not to what stands between us,
but what stands before us.
We close the divide
because we know
to put our future first,
we must first put our differences aside.
Ta buông vũ khí xuống
để có thể dang rộng cánh tay cho nhau.
Ta không tìm cách hại ai
chỉ tìm cách hòa hợp mọi người
We lay down our arms
so we can reach out our arms to one another.
We seek harm to none and harmony for all.
Hãy để quả địa cầu, không gì khác hơn, nói rằng đây là sự thật.
Let the globe, if nothing else, say this is true.
dẫu đang đau buồn, ta vẫn lớn mạnh.
dẫu đang bị thương, ta vẫn hy vọng.
dẫu đang mệt mỏi, ta vẫn cố gắng.
nói rằng ta sẽ mãi mãi gắn bó với nhau,
sẽ chiến thắng vẻ vang.
That even as we grieved, we grew.
That even as we hurt, we hoped.
That even as we tired, we tried.
That we’ll forever be tied together, victorious.
Không phải vì ta sẽ không bao giờ biết thất bại lần nữa,
mà vì ta sẽ chẳng bao giờ lại gieo mầm chia rẽ.
Not because we will never again know defeat,
but because we will never again sow division.
Thánh Kinh dạy ta hãy hình dungngười người sẽ ngồi dưới gốc cây nho và cây sung của mình,
và không ai khiến họ khiếp sợ**.
Scripture tells us to envision
that everyone shall sit under their own vine and fig tree,
and no one shall make them afraid.**
Nếu ta sống đúng theo thời đại mình,
thì chiến thắng sẽ không nằm trên lưỡi gươm,
mà ở nơi những cây cầu ta xây dựng nên.
If we’re to live up to our own time,
then victory won’t lie in the blade,
but in all the bridges we’ve made.
Đó là lời hứa dẫn đến không gian rộng mở,
là ngọn đồi ta trèo lên,
chỉ cần ta dám làm.
That is the promise to glade, the hill we climb, if only we dare.
Bởi vì làm người Mỹ đâu chỉ là niềm tự hào ta thừa hưởng.
It’s because being American is more than a pride we inherit.
Mà là quá khứ ta dấn thân vào và là cách ta sửa chữa lại quá khứ.
It’s the past we step into and how we repair it.
Ta đã thấy một thế lực lượng muốn phá nát đất nước,
không muốn chúng ta cùng nhau chia sẻ.
mà muốn hủy diệt đất nước, nếu hủy diệt có nghĩa là trì hoãn nền dân chủ.
We’ve seen a force that would shatter our nation, rather than share it.
Would destroy our country if it meant delaying democracy.
Nỗ lực này suýt nữa đã thành công.
And this effort very nearly succeeded.
Nhưng dẫu nền dân chủ có thể từng lúc bị trì hoãn,
nó không bao giờ vĩnh viễn bị tiêu diệt
But while democracy can be periodically delayed,
it can never be permanently defeated.
Ta gởi gấm lòng mình vào chân lý và niềm tin này,
vì trong khi ta hướng nhìn về tương lai,
lịch sử vẫn dõi mắt nhìn theo ta***.
In this truth, in this faith we trust,
for while we have our eyes on the future,
history has its eyes on us.***
Đây là kỷ nguyên chuộc lại sự công bằng
Điều ta đã lo sợ từ khi nó hãy còn phôi thai.
This is the era of just redemption.
We feared at its inception.
Ta không hề cảm thấy mình được chuẩn bị
để thành người thừa kế giờ phút kinh hoàng như thế.
Nhưng trong giờ phút ấy ta đã tìm thấy sức mạnh
để viết nên chương sử mới,
để đem lại hy vọng và tiếng cười cho chính mình.
We did not feel prepared to be the heirs
of such a terrifying hour.
But within it
we found the power
to author a new chapter,
to offer hope and laughter to ourselves.
Vì vậy, dẫu
có lần ta đặt vấn đề
Làm sao ta có thể thắng được tai ương?
giờ đây ta khẳng quyết,
Cách gì tai ương có thể đánh bại được ta?
So, while once we asked,
how could we possibly prevail over catastrophe,
now we assert,
how could catastrophe possibly prevail over us?
Ta sẽ không đi trở lại cái đã qua,
nhưng tiến tới cái sẽ là:
một đất nước bầm dập nhưng toàn vẹn,
nhân ái nhưng can trường,
mạnh bạo và tự do.
We will not march back to what was,
but move to what shall be:
a country that is bruised but whole,
benevolent but bold,
fierce and free.
Ta sẽ không quay đầu lại
hay bị lời đe dọa cắt ngang
vì ta biết việc ta trơ ra không hành động
sẽ thành di sản cho thế hệ sau,
sẽ thành tiền lệ cho tương lai.
Lỗi của ta thành gánh nặng cho họ.
We will not be turned around
or interrupted by intimidation
because we know our inaction and inertia
will be the inheritance of the next generation,
become the future.
Our blunders become their burdens.
Nhưng có một điều chắc chắn.
But one thing is certain.
Nếu ta lấy nhân ái hòa cùng sức mạnh,
lấy sức mạnh hòa cùng chính nghĩa,
thì yêu thương sẽ trở thành di sản của ta
và thay đổi là dấu ấn lọt lòng của cháu con.
If we merge mercy with might,
and might with right,
then love becomes our legacy
and change our children’s birthright.
Vậy ta hãy để lại một đất nước tốt đẹp hơn đất nước ta đã thừa hưởng.
So let us leave behind a country better than the one we were left.
Với từng hơi thở từ lồng ngực dập đồng đen này,
ta sẽ nâng thế giới thương tật lên thành thế giới tuyệt vời.
Every breath from my bronze-pounded chest,
we will raise this wounded world into a wondrous one.
Ta sẽ vươn dậy từ những ngọn đồi vàng miền Tây.
Ta sẽ vươn dậy từ miền Đông Bắc lộng gió.
nơi cha ông lần đầu tiên làm nên cách mạng.
Ta sẽ vươn dậy từ những thành phố ven hồ ở các tiểu bang Trung Tây.
Ta sẽ vươn dậy từ miền Nam nắng nung.
Ta sẽ tái thiết, hòa giải và phục hồi.
We will rise from the golden hills of the West.
We will rise from the windswept Northeast where our forefathers first realized revolution.
We will rise from the lake-rimmed cities of the Midwestern states.
We will rise from the sun-baked South.
We will rebuild, reconcile, and recover.
Và từ mọi ngõ ngách trên quê hương
từ mọi miền mang tên đất nước
dân ta đa
dạng và đẹp ngời sẽ hiện lên
bầm dập mà đẹp ngời.
And every known nook of our nation
and every corner called our country
our people diverse and beautiful will emerge
battered and beautiful.
Ngày đến, ta bước ra khỏi bóng thâm u,
rực lửa không sợ hãi.
Ta thoát ra, những quả bóng mới của bình minh.
Bởi ánh sáng luôn hiện hữu, chỉ cần ta đủ can đảm để thấy ánh sáng.
Chỉ cần ta đủ can đảm để là ánh sáng.
When day comes, we step out of the shade, aflame and unafraid.
The new dawn balloons as we free it.
For there is always light, if only we’re brave enough to see it.
If only we’re brave enough to be it.
Translated into Vietnamese on January 25, 2021
Chú thích:
1) Thơ Mỹ được đọc/recite, chứ không ngâm/chant (sing).
2) Bài thơ viết theo dạng thơ tự do, dùng ngôn từ thông thường, không theo khuôn khổ, luật thơ nhất định (free verse/using layman language, without consistent meter pattern or rhyme). Bài thơ có thể được sắp xếp in ấn, trình bày như một bài văn. Điều quan trọng là khi đọc lên, ta biết đây là thơ vì âm thanh, hình ảnh, ẩn dụ, và nhiều lớp ý nghĩa vừa trừu tượng vừa sống động hàm chứa trong bài.
3) Trong bài, nhà thơ dùng nhiều alliteration, lập lại cái phụ âm hay nguyên âm đầu để tạo âm điệu khi đọc lên:
battered and beautiful; corner called our country; rebuild, reconcile, and
recover; inaction and inertia; interrupted by intimidation; benevolent but
bold; braved the belly of the beast....
4) Bài thơ dùng hình ảnh và ẩn dụ lấy trong Thánh Kinh Micah 4:4**, câu hát trong vở nhạc kịch Hamilton của Lin-Manuel Miranda, khi George Washington nói lời từ giã: “History has its eyes on me,” ***và trong In the Belly of the Beast (1981) của Jack Henry Abbott (1944-2002), kể về kinh nghiệm của mình trong hệ thống nhà tù Mỹ qua những lá thư gửi cho Norman Mailer.*
5) Bài thơ chơi chữ tài tình như trong đoạn dưới đây, khi đọc lên ta mới cảm nhận được cái hay khi nhà thơ sử dụng "just" "is" và "justice":
We’ve learned that quiet isn’t always peace,
and the norms and notions of what “just” is
isn’t always justice.
No comments:
Post a Comment
Note: Only a member of this blog may post a comment.