Trong hai thập niên qua, khả năng cảm thụ văn học địa phương đã tăng mạnh ở Mỹ. Xu thế không tập trung một chỗ mà phân tán khắp nơi diễn tả được nước Mỹ hậu hiện đại, một xu thế nổi rõ trong sáng tác hư cấu. Không một quan điểm hay một mã số quy ước duy nhất nào có thể diễn đạt thành công cho dân tộc này nữa. Không một thành phố duy nhất nào có thể minh định cho các phong trào nghệ thuật, như thành phố New York đã làm. Các cộng đồng sinh hoạt nghệ thuật quan yếu đã xuất hiện và kỹ thuật điện tử đã khiến đời sống văn học không còn tập trung một chỗ nhất định nữa.
Cng với việc các đổi thay về kinh tế và xã hội minh định lại nước Mỹ, lòng khát khao về nguồn/trở lại truyền thống của mình đã bắt đầu. Những huyền thoại vững bền và đặc thù Mỹ nhất dự phần vào đất nước này, và các nhà văn quay về miền Nam thời Nội chiến, miền Tây hoang dã của người cưỡi ngựa kiểm lâm và đời sống đã bám rễ sâu của nông gia miền Trung tây, quê hương của các bộ lạc miền Tây nam và nhiều cõi miền địa phương nơi các huyền thoại và hiện thực xen kẽ nhau. Dĩ nhiên không chỉ một mà nhiều vùng gây được cảm hứng cho nhà văn sáng tác: ở đây chúng tôi nêu lên các vùng giúp hình thành quan điểm và đặc điểm của các tác phẩm thành tựu vững vàng.
Miền Đông Bắc
Vùng Đông Bắc với phong cảnh đẹp, mùa đông kéo dài, các rừng cây rậm rì thay lá hàng năm, những rặng núi thấp nhấp nhô, vốn là vùng thuộc địa đầu tiên nói tiếng Anh, là vùng đất vẫn còn cho người ta cảm giác như bên Anh. Boston, Massachusetts, là nơi có ảnh hưởng mạnh về mặt văn hoá, hãnh diện với những viện nghiên cứu và rất nhiều trường đại học danh giá. Nhiều nhà văn vùng New England tả lại các nhân vật tiếp nối di sản Thanh giáo, hiện thân cho đạo đức làm việc của lớp trung lưu theo đạo Tin lành/Protestant và dấn thân cấp tiến vào cải cách xã hội. Ở miền quê, các chủ nông trại nhỏ, độc lập vẫn cố xoay sở để sống còn trong thế giới thị trường toàn cầu.
Nhà văn Joyce Carol Oates (1938-) lấy tiểu bang New York làm bối cảnh cho nhiều tác phẩm gothic* của bà. Richard Russo (1949-), trong tác phẩm lôi cuốn Thị Trấn Empire Falls (2001), viết về đời sống tại một thị trấn có nhà máy đang chết dần ở Maine, tiểu bang mà Stephen King (1947-) dàn dựng các tiểu thuyết kinh dị rất được yêu thích của ông.
Những tiểu thuyết vừa bi thương vừa ngọt dịu của nữ văn sĩ ở tiểu bang Massachusetts Sue Miller (1943-), như quyển Người Mẹ Hiền (1986), khảo sát các lối sống ngược lại trào lưu văn hóa xã hội tại Cambridge, một thành phố nổi tiếng về tính cách văn hóa xã hội đa dạng, sức sống tri thức, và phát kiến mới về kỹ thuật của nó. Anita Diamant (1951-), cũng người Massachusetts, được công chúng hoan nghênh với tác phẩm Căn Lều Đỏ (1997), một tiểu thuyết lịch sử về nữ quyền dựa trên câu chuyện trong Kinh thánh về nàng Dinah.**
Russel Banks (1940-), xuất thân từ miền quê nghèo bang New Hampshire, đã chuyển hướng từ viết văn thử nghiệm sang sáng tác tiểu thuyết mang nhiều tính hiện thực hơn, như tác phẩm Nỗi Khổ Đau Dằn Vặt (1989) nói về công nhân miền New Hampshire. Đối với Banks, thừa nhận gốc rễ của mình là một phần danh xưng của một con người. Trong Nỗi Khổ Đau Dằn Vặt, tác giả miệt thị những kẻ “đã đi đến Florida, Arizona, California, đem theo một chiếc xe tải chở đồ đạc hay một căn hộ nhỏ, thay da đổi màu/turning their skin to leather, và chơi trò chơi lật úp *** suốt ngày chờ đến khi chết.” Những tác phẩm mới đây của Banks gồm quyển Cloudsplitter (1998)****, một tiểu thuyết lịch sử về người chống chế độ nô lệ thế kỷ 19 John Brown.
Nhà văn Annie Proulx (1935-) với lối hành văn độc đáo đã xây dựng nên các câu chuyện về những người dân phải bươn chải sinh sống ở phía bắc vùng New England trong tập Tâm Ca (1988). Quyển Tin Tức Về Các Chuyến Tàu Chở Hàng (1993) có bối cảnh còn xa hơn nữa về phía bắc, tận vùng Newfoundland, Canada. Proulx từng sống ở miền Tây nhiều năm, và một trong những truyện ngắn của bà được chuyển thể thành phim “Núi Brokeback” năm 2006.
William Kennedy (1928-) đã viết một chuỗi các tiểu thuyết nhiều nhân vật có liên hệ chằng chịt nhau lấy bối cảnh là thành phố Albany, nằm ở bắc tiểu bang New York, gồm cả tác phẩm Cỏ Sắt/Ironweed rất đưược hoan nghênh của ông. Tựa đề của quyển lịch sử thành phố Albany do người sống trong thành phố kể của ông cho chúng ta khái niệm về lối hành văn thẳng thừng bình dân của ông, với đầy các nhân vật ngang tàng: Ôi Albany! Thành phố khó tin của những tên chính khách phù thủy, những dân thiểu số không biết sợ là gì, giới quý tộc đài các sang trọng, bọn người chẳng là gì nhưng lại loè loẹt lộng lẫy, những kẻ vô lại bị coi thường (1983). Kennedy được chào đón như một trưởng lão của một trào lưu văn học Mỹ- Ái nhĩ lan nhỏ gồm cố nữ sĩ Mary McCarthy, Mary Gordon, Alice McDermott, và Frank McCourt.
Ba nhà văn từng học tại đại học Brown ở Rhode Island vào khoảng cùng một thời điểm và học lớp do nhà văn Anh Angela Carter dạy thường được nói đến như là hạt nhân của “thế hệ kế tiếp.” Donald Antrim (1959-) châm biếm đời sống học thuật kinh viện qua tá phẩm Một Trăm Anh Em (1997), có bốt cảnh là một thư viện khổng lồ, từ đó nhìn ra ngoài người ta thấy người vô gia cư. Rick Moody (1961-) nổi tiếng với tác phẩm Bão Băng Giá (1994). Các tiểu thuyết của Jeffrey Eugenides (1960-) gồm cả Middlesex (2002),***** kể lại kinh nghiệm của người lưỡng tính. Với văn phong ấn tượng, cách nhìn phóng túng đến tận bờ ranh của sự kỳ quặc, Antrim,Moody và Euginides còn đưa ra xa hơn nữa khuynh hướng đi ngược lại của John Updike và Thomas Pychon. Thường gắn liền tên tuổi với những tiểu thuyết gia trẻ này là David Foster Wallace (1962-), một tác giả hậu hiện đại năng nổ, sinh ra tại Ithaca, New York, người được độc giả yêu thích qua tác phẩm bi hài Cây Chổi Hệ Thống (1987) và những chuyện ngắn thấm nhuần văn hóc bình dân trong tập truyện Cô Gái Có Mái Tóc Kỳ Lạ (1989).
-----
*
Gothic fiction, sometimes called Gothic horror in the 20th century, is a genre of literature and film that covers horror, death, and at times, romance. It is said to derive from the English author Horace Walpole's 1764 novel The Castle of Otranto, later subtitled "A Gothic Story". Wikipedia
**
https://en.wikipedia.org/wiki/Dinah
In the Book of Genesis, Dinah (/ˈdiːnə/; Hebrew: דִּינָה, Modern: Dīna, Tiberian: Dīnā, "judged; vindicated") was the daughter of Jacob, one of the patriarchs of the Israelites, and Leah, his first wife. The episode of her violation by Shechem, son of a Canaanite or Hivite prince, and the subsequent vengeance of her brothers Simeon and Levi, commonly referred to as the rape of Dinah, is told in Genesis 34
***
https://en.wikipedia.org/wiki/Shuffleboard
****
"Cloudsplitter" takes its title from the name the Iroquois gave the mountain overlooking North Elba, N.Y., where Brown made his home, and the novel delivers a vision of the geography of the land : an antebellum America defined by rivers and mountain gorges and railroads headed west.
*****
Middlesex: tên một vùng đông nam nước Anh.
